Dwujęzyczne Polsko-Ukraińskie Przedstawienie Teatralne
(2016 – 2017)
Patronat Honorowy nad imprezą objęli: Prezydent Miasta Bydgoszczy i Mer Miasta Czerkasy
Finansowanie z Instytucji Państwowych:
Narodowe Centrum Kultury, Urząd Miasta Bydgoszczy, Instytut Polski w Kijowie
Podmioty zaangażowane w realizację przedsięwzięcia:
Klub Przyjaciół Ukrainy (wnioskodawca)
Slavos – Centrum Języków Słowiańskich (organizator i koordynator projektu)
Pierwsze Miejskie Gimnazjum w Czerkasach (ukraiński partner i współorganizator projektu)
Teatr Niebopiekło (realizacja artystyczna projektu)
Mała Akademia Nauk Ukrainy (ukraiński partner)
Departament Kultury, Turystyki i Dziedzictwa Kulturowego Obwodu Kirowogradzkiego (pomoc w organizacji spektaklu w Kropiwnickim) Teatr Młodego Widza na Łypkach (udostępnienie sali widowiskowej)
Pomysłodawca, inicjator i autor wniosku:
Rafał Marcinkowski (Slavos – Centrum Języków Słowiańskich / Klub Przyjaciół Ukrainy)
Autor przedstawienia pt. DĄB :
Autor zbiorowy: uczestnicy projektu DĄB z Ukrainy i z Polski
Reżyseria / opieka artystyczna projektu:
Andrzej Stróż
Uczestnicy projektu:
Uczniowie Pierwszego Miejskiego Gimnazjum w Czerkasach (Ukraina)
Uczniowie III Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Bydgoszczy (Polska)
Uczniowie VII Liceum Ogólnokształcącego w Bydgoszczy im. Janusza Kusocińskiego (Polska)
Uczniowie Zespołu Szkół im. Jana Pawła II w Łochowie (Polska)
Opis realizacji projektu
Projekt był realizowany w ramach XI edycji ogólnopolskiego konkursu Polsko-Ukraińska Wymiana Młodzieży ogłoszonego przez Narodowe Centrum Kultury, oraz w ramach Promocji i Współpracy Międzynarodowej Miasta Bydgoszczy. Ukraińską realizację projektu wsparło Pierwsze Miejskie Gimnazjum w Czerkasach, Instytut Polski w Kijowie oraz Mała Akademia Nauk Ukrainy.
Przesłaniem projektu było poszukiwanie wspólnych mianowników w powojennej historii naszych narodów. Przyczyną do powstania projektu było dwa lokalne wydarzenia związane z Ukrainą: incydent zniszczenia „Dębu Wolnej Ukrainy” zasadzonego przez Jurija Andruchowycza w Bydgoszczy w maju 2015 roku oraz historia bohatera „Niebiańskiej Sotni” Wiktora Czmyłenki, który na pół roku przed tragiczną śmiercią podczas protestów na Majdanie Niezależności, gościł w Bydgoszczy. Te dwa wydarzenia ujęte były na etapie powstawania projektu i stanowiły punkt wyjścia do tworzenia utworu scenicznego.
Celem przewodnim było zwrócenie uwagi na fakt, iż w tworzeniu współczesnych relacji między naszymi narodami nie możemy ograniczać się wyłącznie do najtragiczniejszych momentów w historii, lecz warto przede wszystkim odnieść się do wydarzeń, które łączą współczesne pokolenia Polaków i Ukraińców. W spektaklu pt. „Dąb” takim odniesieniem była powojenna historia naszych narodów, a dokładniej ich dążenia wolnościowe oraz determinacja w budowaniu niezależnego, suwerennego i niepodległego państwa. Ten wspólny moment został wyraźnie zaakcentowany w naszym spektaklu. Pokazanie historii „Dębu Wolnej Ukrainy” służyć miało przeciwdziałaniu mowie nienawiści za pomocą środków kultury. Opowiedziana historia posłużyła jako dobry przykład współpracy polsko-ukraińskiej na poziomie lokalnym, ale również budowaniu wizerunku Bydgoszczy, jako miasta tolerancyjnego i otwartego na najliczniej reprezentowaną w naszym mieście mniejszość ukraińską a jednocześnie wyraźne zaakcentowanie niezgody na akty ksenofobii.
W projekcie brali udział uczniowie szkół średnich z miast partnerskich Czerkas i Bydgoszczy z doświadczeniem scenicznym. Projekt zakładał twórczy udział młodzieży, nie tylko na etapie gry aktorskiej, ale w fazie powstawania utworu scenicznego. Trwające trzy tygodnie spotkanie młodzieży w Polsce poprzedzone było przygotowaniami do realizacji projektu. Pierwszy tydzień uczestnicy projektu spędzili w Harcerskim Centrum Edukacji Ekologicznej w Funce w Borach Tucholskich, gdzie pod opieką artystyczną Andrzeja Stróża z Teatru Niebopiekło opracowano wspólnie kształt utworu scenicznego. Kolejne dwa tygodnie spędzone w Bydgoszczy przeznaczone były na próby. Podczas pobytu w Grodzie nad Brdą Młodzież uczestniczyła wspólnie w imprezach towarzyszących. W kontekście całego przedsięwzięcia symboliczne i wymowne znaczenie miało posadzenie na terenie III Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Bydgoszczy Dębów Przyjaźni, upamiętniające spotkanie polskiej i ukraińskiej młodzieży.
Artykuł z Expressu Bydgoskiego z uroczystości sadzenia Dębów Przyjaźni na terenie III Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza z Bydgoszczy.
Ukraińscy goście poza odwiedzeniem bydgoskich szkół, gdzie uczęszczają ich koleżanki i koledzy, mieli też okazję w ich towarzystwie zapoznać się z zabytkami Bydgoszczy. Uczestnicy projektu gościli również w bydgoskim Ratuszu, gdzie odbyło się spotkanie z Wiceprezydentem Miasta Bydgoszczy Mirosławem Kozłowiczem.
Premiera spektaklu przygotowywanego przez młodzież z miast partnerskich Czerkas i Bydgoszczy, odbyła się w bydgoskim Pałacu Młodzieży a okazją do zaprezentowania przedstawienia była 25 rocznica Niezależności Ukrainy. Adresatem dwujęzycznego polsko- ukraińskiego spektaklu były między innymi lokalne środowiska ukraińskie: studenci, osoby pracujące czy przedsiębiorcy. Dzień wcześniej odbyły się z kolei dwa przedstawienia przedpremierowe dla uczniów bydgoskich szkół średnich. Impreza wzbudziła też zainteresowanie mediów lokalnych, jak również Polskiego Radia dla Zagranicy, gdzie w języku ukraińskim nadano dziesięciominutową relację z przedsięwzięcia.
Reportaż radiowy z realizacji projektu DĄB przygotowany przez ukraińską redakcję Polskiego Radia, wrzesień 2016
Artykuł z Gazety Pomorskiej, dotyczący realizacji polsko- ukraińskiego projektu DĄB z udziałem Młodzieży z miast partnerskich Bydgoszczy i Czerkas, wrzesień 2016
Pomimo bardzo krótkiego czasu na realizację zadania udało się je w pełni zrealizować. Powodzenie projektu na różnych płaszczyznach: teatru, integracji, porozumienia i dialogu międzykulturowego oraz wysoki poziom artystyczny samego spektaklu a także sama tematyka i przesłanie przedstawienia, skłoniła do realizacji projektu na Ukrainie w trzecią rocznicę tragicznych wydarzeń na Majdanie Niezależności. Realizacja przedsięwzięcia na Ukrainie była dużym wyzwaniem logistycznym z uwagi na ograniczone środki i czas realizacji projektu – jedynym możliwym terminem był okres ferii zimowych w Polsce. Bez ogromnego wkładu i zaangażowania ukraińskich partnerów zorganizowanie pięciu występów na Ukrainie w tak krótkim czasie byłoby bardzo trudne do zrealizowania.
To głównie dzięki stronie ukraińskiej, dyrekcji Pierwszego Miejskiego Gimnazjum jak również rodzicom uczestników projektu, pracownikom i nauczycielom szkoły udało się zrealizować projekt w takim wymiarze. W stolicy Ukrainy bardzo pomogła Mała Akademii Nauk Ukrainy. Wsparcia nam udzielił Instytut Polski w Kijowie. Wszędzie też uczestnicy projektu mogli liczyć na przychylność dyrekcji teatrów i domów kultury oraz pracowników Wojska. Na uwagę zasługuje fakt, że również władze Czerkas przychylnie odniosły się do realizacji naszego projektu. Uczestników projektu gościł Mer Czerkas Anatolij Bondarenko.
Pięć ukraińskich spektakli premierowych przedstawienia pt. „Dąb” obejrzało w sumie około 1800 osób! Spektakl poruszający tematykę wydarzeń na Majdanie Niezależności grany był nie tylko w mieście partnerskim Bydgoszczy, ale również w stolicy Ukrainy, w Teatrze Młodego Widza na Łypkach – w dzielnicy w której zaczęły się pierwsze pobicia, zaledwie kilometr od miejsca w którym zginęło najwięcej osób. Nieopodal miejsca w którym graliśmy zginął także Bohater Niebiańskiej Sotni Wiktor Czmilenko, którego historia opowiedziana została w spektaklu. Graliśmy również w mieście Bohatera w Kropiwnickim. Spektakl ten pozostanie w pamięci nie tylko ze względu na urokliwy XIX-wieczny Kirowohradski Akademicki Obwodowy Ukraiński Muzyczno-Dramatyczny Teatr im. M. Kropiwnickiego, ale przede wszystkim z uwagi na wzruszającą reakcję publiczności oraz obecność wdowy po
Bohaterze Niebiańskiej Sotni, pani Ludmiły Czmilenko. Dzięki wsparciu najwyższego dowództwa Ukraińskiej Gwardii Narodowej w Kijowie graliśmy również dla żołnierzy i oficerów Gwardii Narodowej, którzy uczestniczyli w działaniach wojennych na wschodzie kraju.
Podczas pobytu w Czerkasach Polsko-ukraińska grupa gościła w programie w Centrum Wydarzeń emitowanym przez lokalną telewizję Ros’. Ta sama telewizja nadała również dziesięciominutowy reportaż w programie Moja Simia” (Moja Rodzina) poświęcony ukraińskiej premierze dwujęzycznego polsko-ukraińskiego spektaklu pt. „Dąb”
Program „W centrum wydarzeń” z udziałem uczestników projektu „Dąb” z obu krajów i organizatorów. Na zdjęciu dyrektor Pierwszego Miejskiego Gimnazjum w Czerkasach. – Serhij Sajenko z uczniami Szkoły uczestniczącymi w projekcie. Czerkasy, luty 2017
Reportaż w programie Moja Simia" (Moja Rodzina) poświęcony ukraińskiej premierze dwujęzycznego polsko-ukraińskiego spektaklu pt. „Dąb” z udziałem
młodzieży z miast partnerskich Czerkas i Bydgoszczy, luty 2017
Wybrane artykuły z gazet na temat realizacji polsko-ukraińskiego projektu „Dąb” na Ukrainie, luty 2017